وجود پدر و مادر در کنار یکدیگر برای تربیت صحیح فرزندان اهمیت زیادی دارد اما با توجه به اینکه در اکثر مواقع کودکان زمان بیشتری را با مادران خود سپری می‌کنند؛ در نتیجه نقش مادر در فرزند پروری و آموزش و یاد دادن اصول کلی زندگی به فرزند نسبت به پدر، پررنگ‌تر است و این مادران هستند که زمینه شکل‌گیری شخصیت بچه ها را به وجود خواهند آورد. ما در این مقاله می‌خواهیم راجع به نقش مادر در فرزند پروری صحبت کنیم. پس اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید و یا قصد دارید راجع به نقش مادر در فرزندپروری اطلاعات مفیدی را کسب کنید، تا انتهای مطلب همراه ما بمانید.
اهمیت نقش مادری
میزان اهمیت نقش مادر در فرزندپروری آنجایی مشخص می‌شود که مادر است که اولین بار کودک را در آغوش کشیده و او را نوازش می‌کند؛ در نتیجه رفتار مادر در شکل گیری شخصیت کلی فرزند، تاثیر بسیار چشمگیری دارد. هرچه که بچه بزرگتر می‌شود، خصوصا دختران به دلیل ارتباط بیشتر با مادر، خلق و خوی او را الگوی خود کرده سعی می‌کند مانند مادر رفتار کند. لازم به ذکر است که منظور ما از بیان این مطالب به هیچ وجه این نیست که پدران در تربیت فرزند نقشی ندارند؛ بلکه به دلیل ارتباط بیشتر بچه‌ها با مادران، بدیهی است که فرزندان از مادران خود بیشتر یاد می‌گیرند تا از پدران. پس اگر بگوییم یک مادر معمار واقعی تربیت فرزند است، به هیچ وجه اغراق نکرده‌ایم.
دقیقاً از همان زمانی که مادر متوجه بارداری خود می‌شود، مراقبت از فرزندش را آغاز می‌کند. او به مدت ۹ ماه جنین را در شکم خود حفظ کرده و پس از تولد نیز وظایفش روز به روز بیشتر می‌شود و تلاش همه مادران این است که خواسته‌ها و نیازهای کودکان خود را برآورده سازد. علاوه بر این‌ها سعی می‌کنند مهارت‌های مختلف را به فرزندان یاد داده تا آنها آمادگی لازم را برای حضور در اجتماع کسب کنند. به همین دلیل است که گفته می‌شود نقش مادر در فرزندپروری فوق العاده کلیدی و حائز اهمیت است.
نقش مادر در فرزندپروری
نقش زنان در تربیت فرزندان
• مادر همواره سعی م ی‌کند تا پیوند عاطفی عمیقی با فرزندش برقرار کرده و این پیوند روی روح و روان کودک تاثیر می‌گذارد؛ به گونه‌ای که آثار آن هنگام برخوردهای عاطفی فرزند، در شرایط مختلف اجتماعی منعکس خواهد شد.
• مادران دوست دارند محیطی مطلوب و آرامبخش را برای رشد بهینه فرزندانشان فراهم کرده و از همان روزهای ابتدایی تولد فرزند، محیطی را برای بازی، خلاقیت، آسایش و آرامش کودک ایجاد کنند تا فرزند نیز در چنین محیطی بتواند به طور کامل رشد کرده و به بهترین نحو ممکن بزرگ شوند. در این میان مادر است که دوست دارد از نظر رفتاری فرزند خود را به رشد مناسب رسانده و از طرفی هیچکس در دنیا مانند مادر، فرزندش را نمی‌شناسد و این نکته نقش مادر در فرزند پروری را بسیار پررنگ می کند. پس با توجه به شناختی که نسبت به ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی و رفتاری فرزندش دارد، می‌تواند نیازها و خواسته‌های او را تشخیص داده و با گوش دادن به صحبت‌های فرزندش، با صبر و حوصله او را برای رساندن به اهدافش یاری کرده و لحظه به لحظه مراحل تکامل رفتاری کودک را مشاهده می‌کند.
• مادران همیشه دوست دارند فضای امنیت و اعتماد در محیط خانواده وجود داشته باشد. به جرات می‌توانیم بگوییم مهم ترین نتیجه‌ای که مادر می‌تواند در تاثیر تربیت خود روی فرزندان مشاهده کند، اعتمادی است که فرزندان به وی خواهند داشت؛ زیرا مادر همواره سعی می‌کند به کودک خود بیاموزد که از چه طریقی و چطور قابل اعتماد شود و یا در چه شرایطی می‌تواند به افراد دیگر اعتماد کند. هنگامی که کودک چنین مسئله‌ای را درک کند، احساس امنیت عاطفی و اعتماد به نفس خوبی خواهد داشت. لذا به عنوان یک مادر باید زمانی که فرزند به حضور شما نیاز دارد، در کنار او باشید تا فرزند نیز بتواند عملکرد خوبی داشته باشد. میتوان گفت این پشتیبانی و عشق بی قید و شرط مادران است که به بچه‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند عملکردهای خود را در همه زمینه‌ها بهبود دهند.
• مادران در زمینه داشتن نظم و زندگی روزمره فرزندانشان نقش موثری داشته و این مادر است که به فرزندش یاد می‌دهد تا از یک الگوی منظم و در زندگی روزانه خود بهره بگیرد. مادر با چنین شیوه تربیتی به فرزند خود می‌فهماند که اگر در امور روزانه مختلف نظم را رعایت کند، می‌تواند به بهترین نحو ممکن مسائل را مدیریت نماید.
• مادران همیشه در تلاشند تا سخت کوشی را به فرزند خود آموزش دهند. یکی از مهم‌ترین مواردی که نقش مادر در فرزند پروری را بارز می‌کند، همین مسئله است؛ زیرا وقتی فرزندان مادرانشان را در حال انجام کار و فعالیت های مربوط به خانه می‌بینند و مشاهده می‌کنند که مادران با وجود خستگی زیاد همچنان با لذت و رضایت خاطر راجع به فعالیت‌هایشان صحبت می‌کنند، آنها نیز از مادر یاد می‌گیرند که سخت کوشی ارزشمند بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است.
فرزندپروری و قرآن کریم
وظایف مادر در قرآن
در این قسمت به برخی از وظایف مادری که در قرآن کریم به آن اشاره شده است می‌پردازیم:
۱_شیردادن به فرزند: خداوند قبل از تولد فرزند غذای کامل او را در سینه مادر قرار داده است. در واقع می‌توانیم بگوییم طبق آیات نورانی قرآن، وظیفه مادر است که حق فرزند را از شیری که خداوند برای تغذیه او در بدنش قرار داده است، بدهد. بنابراین قرآن کریم بر این نکته تاکید دارد که مادران باید در شیردهی از فرزند نباید کوتاهی کنند و فرزند را از این حق طبیعی محروم ننماید. قرآن کریم شیر دادن به فرزند را به مدت ۲۴ ماه از طرف مادر امری موکد دانسته است. اما در صورتی که مادر توانایی شیردهی نداشته باشد و باید یک دایه مناسب برای فرزند گرفته شود و اجرت شیردهی نیز به او پرداخت گردد.
۲_دعا و استغاثه برای فرزند: بنابر آیات نورانی سوره یوسف یکی از وظایف مهم مادری آن است که برای سلامتی دین و دنیا جسم و روح فرزند نیایش کند. از آنجایی که دعای پدر و مادر در حق فرزندان اجابت می‌شود، در نتیجه نیاز فرزند به دعای مادر ضروری است. از طرفی مهم‌ترین نیاز فرزند به مادر خود این است که مادر در زمینه هدایت دنیوی و اخروی فرزند کوتاهی نکند.
۳_حفظ فرزند در دوران بارداری: طبق آیات نورانی قرآن کریم یکی از مهم‌ترین وظایف مادر حفظ و صیانت از فرزند در دوران بارداری است. از نظر قرآن مادر نباید هیچ رفتاری را انجام دهد که موجب صدمه زدن یا مرگ فرزند شود. به بیان بهتر، هر رفتار یا شرایطی که موجب سقط جنین شود، حتی اگر چنین کاری با انگیزه ترس مادر از گرسنگی فرزند خود باشد، باز هم گناه و اشتباه است؛ زیرا چنین شخصی از رحمت خداوند ناامید شده است.
موارد دیگری مانند آموزش و تعلیم معادباوری، مصلحت‌اندیشی، داشتن تقوا و گفتار راست، تربیت صحیح، سبک زندگی درست و مهارت آموزی، از جمله مواردی است که تحت عنوان وظایف مادری و تحت عنوان نقش مادر در فرزند پروری در قرآن کریم به آنها اشاره شده است.
نقش مادر در تربیت اجتماعی فرزند
همانطور که در قسمت‌های قبل گفتیم بعد از تولد فرزند، پدر و مادر نیز دچار تغییراتی اساسی در زندگی خود خواهند شد و مسئولیت‌های مادر به مراتب در قبال فرزند بیشتر خواهد بود؛ او دائماً باید مواظب باشد تا نیازهای روحی و جسمی فرزندش را برطرف کرده و مهارت‌های فردی و اجتماعی مختلفی را به او یاد بدهد. پس هر چقدر مادران از وظایف خود آگاهی بیشتری داشته باشند، مسلماً در زمینه فرزند پروری نیز موفق‌تر خواهند بود.
در یک شرایط مطلوب و ایده‌آل در خانواده، مادر به عنوان مربی و آموزش دهنده انواع مهارت‌های اجتماعی فرزند به شمار رفته و روی شکل گیری شخصیت فرزند در آینده خصوصاً در اجتماع، بیشترین تاثیر را خواهد داشت؛ زیرا مادران از همه خصوصیات و ویژگی‌های بچه‌های خود کاملاً آشنایی داشته و از زیر و بم رفتارهایشان آگاه هستند.
به همین علت است که می‌گویند نقش مادر در فرزند پروری فوق العاده اهمیت دارد؛ لذا مادران باید در زمینه فرزندپروری اطلاعات خود را افزایش دهند. مادر شدن مسئولیت سنگینی است و یک مادر در قبال فرزندی که وارد اجتماع می‌کند، مسئولیت بزرگی بر عهده دارد. از آنجایی که مادران همواره در تلاش هستند که با فرزندانشان ارتباط خوبی داشته باشند و ضمن عشق ورزیدن به آنها، مراقبشان نیز باشند؛ بنابراین این رفتار روی کودک نیز تاثیر گذاشته و یاد می‌گیرد که با دیگران مهربان باشد. به این ترتیب مادران روی تک تک رفتارها و برخوردهای کودک در آینده، در سطح فردی و اجتماعی تاثیر بسزایی خواهند داشت.
مادر و تربیت اجتماعی
جمع بندی
مواردی که در رابطه با نقش مادر در فرزند پروری عنوان شد، تنها بخشی از مسئولیت‌های خطیر یک مادر در امور تربیتی فرزند بود. میتوان گفت رفتار، گفتار و حرکات فرزند به شدت متاثر از مادر بوده و مادران نیز باید متناسب با سن و سال و خلق و خوی فرزندشان، بهترین روش تربیتی را برای او انتخاب کنند.
پس جایگاه مادر در ساختار خانواده و فرزند پروری و نهایتاً در جامعه بسیار حیاتیست و به دلیل اینکه مادر بیشترین ارتباط و نزدیکی عاطفی را با فرزندان دارد، بالاترین نقش را در فرزند پروری خواهد داشت. ما در این مقاله تحت عنوان نقش مادر در فرزند پروری تلاش کردیم و شما را با نقش‌ها و مسئولیت‌های مهم یک مادر راجع به تربیت صحیح فرزند، راهنمایی کردیم. امیدواریم مطالب این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد. از اینکه تا انتهای مطلب در کنار ما بودید، از شما سپاسگزاریم.
سوالات متداول
۱_نقش مادر در تربیت فرزندان چیست؟
در همه فرهنگ‌ها مادر به عنوان تربیت کننده و مراقب اصلی کودک در نظر گرفته می‌شود و به دلیل اینکه فرزند خود را بسیار دوست دارد و همیشه مراقب اوست، همه رفتارهای کودک را می‌شناسد و می‌تواند بهترین تربیت کننده برای او باشد.
۲_چگونه میتوان فرزندان سالم و موفقی را تربیت نمود؟
برای انجام این کار باید به شخصیت فرزند احترام گذاشت و ریشه رفتارهای او را جستجو کرد. همچنین باید مادر فرزند را به شکلی تربیت کند که کارهای خوب را به خواست خود انجام دهد، نه از روی اجبار. همچنین مادران باید هنگام به کار بردن همه شیوه‌های تربیتی، همیشه شکیبا باشند.
۳_آیا نوع رفتار مادر و نقش او در تربیت فرزند دختر و پسر متفاوت است؟
اصول تربیتی به طور کلی یک شیوه دارد اما ممکن است به دلیل تفاوت‌های رفتاری که میان دو جنس است؛ به لحاظ تربیتی، نیز تفاوت‌هایی به وجود آید. به عنوان مثال در برخی از مواقع باید با دختران به گونه‌ای متفاوت‌تر برخورد کرد؛ زیرا روحیه آنها حساس‌تر است و یا هنگام برخورد با پسرها باید طوری رفتار نماییم تا روحیه، اعتماد به نفس و خودباوری در آنها افزایش پیدا کند.
۴_چرا مادران تاثیر مهمی در تربیت فرزندان دارند؟
از آنجایی که مادران اولین معلم کودکان بوده و فرزندان آنها را به عنوان الگو در نظر می‌گیرند؛ لذا می‌توانند بهترین مشاور و صمیمی‌ترین دوست کودک شده و تاثیر مهمی در تربیت فرزندان داشته باشند.
