رفتار را می‌توان حرکتی برای همسو شدن با اتفاقات و شرایط محیط تعریف کرد. در واقع شکل گیری رفتار شامل مواردی از قبیل صحبت کردن، اظهار نظر، تصمیم‌گیری، نگرش و انتخاب می باشد. محققان معتقدند که رفتار ابزاری برای مدیریت شرایط مختلف است. در علم روانشناسی رفتار دارای کاربردهای زیادی است و برای پی بردن به انواع و اقسام بیماری‌های روحی به آن توجه می‌شود. در این مقاله ما قصد داریم در رابطه با نحوه شکل گیری رفتار صحبت کنیم. پس لطفاً تا انتها ما را همراهی بفرمایید.
رفتار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
اگر نگاهی به کتب مختلف روانشناسی و شخصیت شناسی داشته باشید خواهید دید رفتار تعاریف متعددی دارد؛ به عنوان مثال برخی در سه کلمه آن را «پاسخ قابل مشاهده »تعریف کرده‌اند.
در جایی دیگر این چنین تعریف شده است: رفتار عملی است که موجودات زنده انجام می‌دهند که این عمل یا فعالیت ممکن است شامل مجموعه‌ای از اعمال باشد که متضمن فعالیت‌های پنهان بدنی، عاطفی و عقلی است.
تعریف دیگری که برای رفتار عنوان شده است: روش کار یا مجموعه بازتاب‌های شخص نسبت به یک شرایط معین می‌باشد.
البته بدیهی است که برای شناخت دقیق رفتار باید در رابطه با ویژگی‌های آن، اطلاعات لازم را داشته باشیم. در این قسمت به برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های رفتار اشاره می‌کنیم:
۱_اولین ویژگی رفتار این است که در واقع روانشناسان رفتار را یک عمل و اقدام در نظر می‌گیرند؛ نظیر زود آمدن یا فریاد زدن. در حقیقت طبق نظر آنها رفتار یک ویژگی یا صفت مانند ماهر بودن یا عصبانیت نیست.
۲_ویژگی دوم رفتار این است که قابل مشاهده می‌باشد و دست کم از یکی از سه نظر (شدت٫ مداومت و فراوانی) قابل تمیز بوده می‌توان آن را در قالب یک کمیت عددی اندازه‌گیری کرد و نمایش داد.
۳_ویژگی سوم رفتار نیز به ویژگی دوم آن ارتباط دارد. در واقع از آنجایی که رفتار قابل مشاهده و قابل احساس است و جنبه فیزیکی دارد؛ در نتیجه می‌توان آن را توصیف کرد و قابلیت ثبت وقایع را نیز دارد.
۴_ویژگی چهارم رفتار این است که به شکل قانونمندی از محیط اجتماعی و فیزیکی تاثیر گرفته و روی آن تاثیر می‌گذارد. روانشناسان این قاعده را قانونمندی رفتار می‌نامند.
۵_رفتار انسان به دو شکل نهان و آشکار رخ می‌دهد. بنابر تعریف، رفتار آشکار توسط دیگران قابل رویت و درک است و افراد می‌توانند این رفتار را حداقل توسط یکی از حواس خود دریافت نمایند. اما در رفتار پنهان تنها خود فرد درک رفتارش را دارد؛ مانند زمانی که ما فکر می‌کنیم!
نکته مهم اینجاست که روانشناسی تغییر رفتار تمرکز خود را بیشتر روی تغییر رفتار آشکار قرار داده است.
بیشتر بخوانید : اعتماد به نفس چیست ؟
شکل گیری رفتار
نحوه شکل گیری رفتار
در پاسخ به این سوال که یک رفتار چطور شکل می‌گیرد، باید بگوییم که شکل گیری رفتار از طریق سه عامل شروع به شکل گیری رفتار می‌کند؛ این عوامل عبارت‌اند از:
۱_نمایش درونی: اولین مرحله شکل‌گیری رفتار، تفکر کردن است. هنگامی که افکار مختلف و متعددی به ذهن ما خطور می‌کند تصمیم می‌گیریم که کدام یک از این موارد را تجربه کنیم تا بفهمیم می‌توانیم درستی آن را اثبات کنیم یا نه!
۲_نمود جسمی: مرحله دوم شکل‌گیری رفتار، نمود جسمی است که در واقع آشکارترین بخش رفتار انسان است. به عنوان مثال زمانی که شخص در حال صحبت کردن می‌باشد، حرکات صورت و دست وی حاکی از احساسات درونی او است. وقتی که شخص ناراحت می‌شود، کاملاً می‌توان از وضعیت چهره وی به ناراحتیش پی برد. در واقع در این شرایط مغز است که به کمک افکار مختلف، جسم را تحریک به تغییر می‌کند. از طرفی با کمک تحریک جسم مغز نیز می‌تواند افکار خود را تغییر دهد.
۳_گفت و گوی درونی: همه افراد این گفتگو درونی را تجربه کرده‌اند. در علم روانشناسی این گفتگوی درونی را صدای درون ذهن می‌نامند که به کمک آن ما تشخیص می‌دهیم که چه کاری انجام دهیم. در واقع این گفتگوی درونی بدون هیچ آموزشی برای همه افراد رخ می‌دهد و هدف مشخصی ندارد. فقط ندایی است که در ذهن به گوش می‌رسد. در این هنگام ما از ذهن خودمان سوال می‌پرسیم و ذهن نیز جواب می‌دهد!
بیشتر بخوانید : درمان اعتماد به نفس پایین
گفت و گوی درونی
انواع رفتار انسان
رفتارهای انسانی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که پیش از تعریف آنها باید به این نکته توجه کرد که در ارزیابی رفتار شرایط و موقعیت و همچنین شدت و فراوانی رفتار نیز مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا اگر بخواهیم یک تفسیر کامل و برداشت صحیحی از رفتار یک شخص داشته باشیم، باید همه شرایط مکانی و زمانی، ویژگی‌های روحی و روانی و زیستی شخص را به طور کامل در نظر بگیریم.
اکنون انواع مختلف رفتارهای انسانی را برای شما توضیح می‌دهیم:
۱_رفتار شخصی: این نوع رفتار همانطور که از نام آن پیداست کاملاً جنبه شخصی داشته و به عادات فرد بستگی دارد. به عنوان مثال یک فرد عادت کرده است که روزانه دو ساعت ورزش کند یا شخصی عادت دارد همیشه لباس‌هایی با رنگ سبز بپوشد. این نوع رفتارها کاملاً خصوصی و شخصی بوده و برای افراد مختلف، متفاوت است.
۲_رفتار شغلی: این نوع رفتار نیز عادتی است که شخص هنگام حضور در محل کار از خود بروز داده و در واقع به هر آنچه که فرد در حرفه و کار خود انجام می‌دهد، رفتار شغلی گفته می‌شود. به عنوان مثال یک فرد عادت دارد در محل کار نامه‌های اداری را با دو انگشت تایپ کند و یا اینکه عادت کرده است کار روزانه‌اش را به محض خواندن نماز صبح آغاز کند.
۳_رفتار تحصیلی: این نوع رفتار نیز معمولاً در کودکان، نوجوانان و یا بزرگسالان و در رابطه با مسائل تحصیلی بروز پیدا می‌کند.
برای مثال یک فرد به عنوان یک دانشجو که همیشه پیش از امتحان فصل‌های کتاب را خلاصه نویسی کند تا بدین ترتیب مفاهیم را بهتر درک نماید و یا اینکه فردی درس خواندن در شب را به درس خواندن در روز ترجیح خواهد داد. این نوع رفتارها و یا موارد مشابه در زمره رفتارهای تحصیلی قرار خواهند گرفت.
۴_رفتار اجتماعی: رفتار اجتماعی مربوط به تعاملات فرد با سایر افراد است و همچنین شامل مواردی است که در معاشرت‌های اجتماعی از خود بروز می‌دهد؛ به عنوان مثال شرکت در مراسم خط و یا پایبندی به عهد و پیمان و تقدم در سلام کردن نمونه‌های بارز رفتار اجتماعی می‌باشد.
تماس با مشاورین ذهن زیبا
تعریف رفتار و شخصیت
گاها دیده می‌شود که واژه های شخصیت و رفتار را به جای یکدیگر استفاده می‌کنیم. این دو ویژگی کاملاً متفاوت هستند و این مسئله با استفاده از آزمون‌های شخصیت شناسی و انواع تست روانشناسی قابل اثبات است. در اینجا می‌خواهیم تعاریفی اجمالی از این دو ویژگی انسان داشته باشیم:
☆ کلمه شخصیت تعاریف زیادی دارد؛ اما به طور کلی شخصیت کلی یک فرد را نحوه رفتار او تشکیل می‌دهد. در واقع شخصیت فرد جزو جنبه‌های با دوام و نسبتاً پایدار رفتار انسان است که تفاوت‌های فردی را از نظر احساسی و رفتاری در شرایط یکسان می‌توان به شخصیت فرد ارتباط داد.
در علم روانشناسی شخصیت دارای ۵ بخش بزرگ است که عبارت‌اند از: توافق پذیری، روان رنجوری، برونگرایی، وظیفه شناسی و گشودگی به تجربه. در واقع شخصیت به ویژگی‌های ذاتی فرد اشاره کرده و ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی می‌باشد که این ویژگی‌ها در سنین کودکی ایجاد شده‌اند و معمولاً تا پایان عمر، همراه فرد هستند.
اما رفتار غالباً نتیجه باورهایی است که در پاسخ به یک محرک رخ می‌دهد و در واقع این رفتار است که تعیین می‌کند که ما باید چه کاری را انجام دهیم تا اتفاقی بیفتد یا نیفتد. در حقیقت رفتار می‌تواند با توجه به شرایط موجود تغییر کند. در علم روانشناسی چهار لایه مختلف را برای رفتار تعریف می‌کنند که شامل: رفتار آگاهانه، رفتار ناخودآگاه، فیلترهای رفتاری و میراث فرهنگی هستند.
بیشتر بخوانید : اضطراب اجتماعی چیست ؟
تفاوت بین شخصیت و رفتار
تفاوت بین شخصیت و رفتار چیست؟
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های این دو واژه این است که شخصیت علاوه بر تاثیر بر نحوه واکنش فرد، روی تفکر و رفتار وی نیز تاثیرگذار خواهد بود. در واقع شخصیت خود را از روی تفکر، احساس و رفتارش بیان می‌کند. از طرفی رفتار نیز برخورد فرد را با دیگران از طریق انجام یک سری اعمال نشان می‌دهد.
در اصل می‌توانیم بگوییم که رفتار عملی است که انجام شده و ما می‌توانیم شخصیت را از طریق الگوهای عاطفی و نحوه فکر کردن فرد مشاهده کنیم.
بعد دیگری که شخصیت و رفتار با یکدیگر دارند این است که شخصیت در طول عمر تقریباً ثابت و پایدار خواهد ماند. اما رفتار ممکن است با افزایش سن در پاسخ به عوامل مختلف محیطی تغییر کند. همچنین رفتار می‌تواند از نظر انسان، مواد شیمیایی، حیوانات و… مورد بحث قرار داده شود. اما شخصیت صرفاً در رابطه با انسان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
نتیجه گیری
عوامل مختلفی وجود دارند که ماهیت افراد را تشکیل می‌دهند و بر نحوه زندگی فرد تاثیرگذار خواهند بود. رفتار یکی از این ویژگی‌هاست که در واقع نقش مهمی در شکل دادن به زندگی افراد دارد. افراد رفتارهای خود را با محیط‌های مختلف تنظیم می‌کنند و با توجه به منابع انرژی آن محیط، ویژگی خاصی را از خود بروز می‌دهند.
رفتارهای انسانی انواع مختلفی دارد که شامل رفتارهای گرم(مانند مهرورزی، شجاعت، صله رحم، امانت داری، صداقت، یکدلی، دیدار دوستان و…)و رفتارهای سرد (خیانت، سخن چینی، ریاکاری، دروغ، غرور، حسادت، انزوا، کینه و…) می‌باشد!
به طور کلی بحث رفتارشناسی یکی از مباحث پیچیده علم روانشناسی بوده که داشتن اطلاعات و دانش در این رابطه می‌تواند دیدگاه روشن‌تری نسبت به برخوردهای افراد به شما بدهد. از اینکه تا پایان مقاله نحوه شکل گیری رفتار همراه ما بودید، از شما عزیزان سپاسگزاریم.
سوالات متداول
۱_تغییر رفتار چیست؟
یکی از حوزه‌های علم روانشناسی بوده که به نتجیه و تحلیل تغییر رفتار انسان‌ها می‌پردازد. در واقع در این مطالعه به شناخت رابطه انسان با محیط اطراف و تغییرات رفتاری آن پرداخته خواهد شد. همچنین برای اصلاح و بهبود از به کار بردن شیوه‌های علمی نیز استفاده می‌شود.
۲_آیا می‌توان افراد را از روی حرکات و رفتارشان شناخت؟
بله، به طور کلی می‌توان از روی رفتار فرد به شناخت نسبی نسبت به او دست پیدا کرد. اما برای افزایش اعتبار بهتر است از تست روانشناسی و یا شخصیت شناسی استفاده کنیم.
۳_می‌توانیم بر اساس رفتار، شخصیت شناسی کنیم؟
در صورتی که راجع به رفتارهای مختلف اطلاعات لازم را داشته باشید، می‌توانید برای موارد مختلفی این کار را انجام دهید. لازم به ذکر است که در موارد سطحی مانند شناختن یک همکلاسی احتیاجی به اطلاعات و دانش عمیق روانشناسی نیست. در مسائل پیچیده‌تر مانند تربیت کودک یا ازدواج بهتر است از جلسات مشاوره و درمان با یک متخصص مجرب استفاده کنید.
مشاوره با ذهن زیبا
